ÇERKESLERDE İNSAN VE YAŞAMA DAİR İŞARETLER-1 (ŠIFIMRE ĞAŞ`EMRE YEHIĹ`AĞEW NEŞANEXER-1)

ÇERKESLERDE İNSAN VE YAŞAMA DAİR İŞARETLER-1

ŠIFIMRE ĞAŞ`EMRE YEHIĹ`AĞEW NEŞANEXER-1

WUYANE WEḢONUME-NEĆEBIDZ KIPĆEĆEŞT

Annene küfür edersen-gözünde itdirseği çıkar.

 

PŞIM YİŠE NISEM KIRİOME-KIĹFIRER ZEĆE PŞAŞE MEḢU-AŞ KAĹFIJIXERERİY ARI.

Gelin kayınpederine ismi ile hitap ederse-Hep kız çocuğu doğurur-Onların doğurdukları da kız olur.

 

WUBZEGU WEŚEKEJME-NEH AŞÜ`I PŞXIŞT

Dilini ısırır isen-Daha tatlı yersin.

 

ṔUPŞ`E WEŚEKEJIME LI PŞXIŞT

Dudaklarını ısırırsan-Et yersin.

 

TÉHAĞU KIZTÉHAĞEM ŞIĞINIR ZEREŞIĞEW PSIM XAPĆEME MEḢUJI

İnme inen (felç) o anda elbiseleri ile suya atlarsa-İyileşir.

 

ÇET ĹAKO ZIŞHIRER-KEQUHALE MEḢU

Tavukayağı yiyen-Gezgin olur.

 

ÇET NEQU` ZIŞHIREM-IUPŞ`E ŞḢUÁNṪE MEḢU

Tavuk budu yiyenin dudağı mavi olur.

 

SABIYİM IĹEKOMBEŞÜ`XE IJE DİĹHAW ĆEŞÜME, YANE ĞUMI (ĹERMIH) MEḢU

Çocuk ayak başparmağını ağzına koyup emerse, annesi hamile kalır.

 

ZIZĞEGUSEREM YİAH PŞIXIJIME, WUNIBE WUZIREP

Küsenin payını yersen, karnın ağrımaz.

 

HAḰUM YİĹ PḢEŚAĆER BĞUNCEW KEĞOĹIME, XAĆE KEQOŞT

Fırındaki odunun ucu yan yatarsa-Misafir gelecek.

 

ÇETIM CEXAŞÖR IWPESTḢIME, XAĆE KEQO

Tavuk yeri eşelerse, Misafir geliyor

 

ATAKER KAKEW PÇEUŞHEM KITEWÇÖW KA`OME, XAĆE KEQO

Horoz kapı üzerine çıkıp öterse, Misafir geliyor.

 

WUBZEGU ZIGORE KIXEĆIME-KEŞINEME-WİM`LAJE KIWAUĹ`EŞT

Dilinde sivilce çıkarsa, Hakkında hak etmediğin bir şey söyleyecekler.

 

WİBZEGU ḢU ZIḢUĆE-WAWBI

Dilin kaşınmaya başlarsa-Birileri dedikodunu yapıyor.

 

WİCABĞU `EGUĆE XUṔŠIME, BILIM PTIŞT

Sağ avuç için karıncalanırsa, Mal vereceksin.

 

WİSEMEGU `EGUĆE XUṔŠIME, AHŞE BĞOTIŞT

Sol avuç için karıncalanırsa, Para bulacaksın.

 

ṔḢENĆIPḢEĆE HAYVANIM WEWOME, NE TEFEĞOŞÜ`I MEḢU

Süpürge ile hayvana vurursan, Çabuk nazar değer.

 

PĹEGUĆE SEMEGU MEḢUṔŠIME, WİÁHIL KEQO

Sol ayak tabanın karıncalanırsa, Akraban geliyor.

 

PĹEGUĆE CABĞU MEḢUṔŠIME, ZOGOREM I`APE WUWBITIŞT

Sağ ayak tabanın karıncalanıyorsa, Birinin elini tutacaksın.

 

ĆIMAFEM BLER PĹEĞUME, PŞÜ`EYİĞOR KUBDEḢU

Kışın yılan görürsen, İstediğin (muradın) olur.

 

ÇETKURTEM ĆENĆER ṔTHAĆEW CAPĹHAME, KIRİŞIREP

Kuluçkaya yatmış tavuğun altına yumurtayı yıkayıp koyarsan, Civciv çıkmaz.

 

ÇI`UR ZEBLEBĞEWPĆIME, BILIM BĞOTIŞT

Düğmeyi çapraz iliklersen, Mal-mülk bulursun.

 

KAṔ`O PŞÜ`EYİĞOR WAPE KEZI`ORER, WAPE ŞXEŞT

Söylemek istediğini senden önce söyleyen, senden önce yemek yer.

 

Ṕ`EBJANE FIJ ŠIQUXER KIXEĆIME, BAY WUḢUŞT

El tırnaklarında küçük beyaz noktalar oluşursa, Zengin olursun.

 

ATAKER THAWMAFEM KE`OME, KEBAR KEUŞT

Horoz Pazar günü öterse, Haber gelecek.

 

KEREWUR ŞISEW PĹEĞUME, SIMACE WOḢU

Turnayı oturarak görürsen, Hasta olursun.

 

KEREWUR ĹAKO ZAKOĆE YİNABĞO YİTÉW PĹEĞUME, WİAHIL Ĺ`EŞT

Turnayı tek ayağı üzerinde yuvasında görürsen, Akraban ölür.

 

KEREWUR BIBEW ZIĹEĞUREM, YİNASIP KEQOŞT

Turnayı uçarken görenin, Nasibi gelir.

 

ŠIFEW KEGUŞI`EREM WUTÉPSEME, KI`ORER ŞIPKE

Bir insan konuşurken hapşırırsan, O insanın söyledikleri doğrudur.

 

ŞTAPXER ZIFEMIYE DEQO YE KEŞE

Çabuk ürken istemediği ile evlenir.

 

ÇETIR ZIŞIKAKEREM WUŞIĹIḢUME, CENĆE WOĞOTI

Tavuğun gıdakladığı yeri bulursan, Yumurta bulursun.

 

ĆENĆEW KURĞWİṪU`R ZİER PŞAŞEM YİŞXIME, ṪUAZE KEĹFI

Çift sarılı yumurtayı yiyen kız, ikiz doğurur.

 

KIPŠE ZEQOĆAĞE PŞAŞEM YİŞXIME, ṪUAZE KEĹFI

Yapışık erik yiyen kız, ikiz doğurur.

 

ḢUĹFIĞER NABĞOM YİABEME-ÇETXER NABĞOM YİĆEŠEJIXEREP

Erkek tavuk folluğuna (yumurtladığı yere) elini sokarsa, tavuklar bir daha oraya yumurtlamaz.

 

BZIĹFIĞEM IMIŞ`AXEW ŞḢETÉḢO ZEPIRIĞEZAĞEW ZITERİḢOME, YİĹ`I KITİRİŞEŞT

Kadın yanlışlıkla-bilmeden başörtüsünü ters örterse, Kocası kuma getirir.

 

ĞOGU TÉHAĞEW ŠIFIM ZIGORE KIŞIĞUPŞEW KIĞEZEJIĞE ZIḢUREM ĞUNCEM YİPĹEW YİĞOGU TÉHAJIME, ZIFAYER KIDEḢUŞT

Yola çıkmış bir insan bir şey unutup geri döndüğünde, aynaya bakıp tekrar yoluna devam ederse, istediği şey olur.

 

ATAKER YİMIĞOW KIZIOĆE, ÇILEM YİPİY BLEĆI

Horoz vakitsiz öterse, köyün düşmanı yakından geçiyor.

 

ZAWOM YE ŹEM QOREM WUNER ŞE KİQUHAME, PSAWEW KEĞEZEJI

Savaşa veya askere giden evin içini üç kere gezerse, sağ-salim geri döner.

 

ĹAKO CABĞUMĆE PŞAŞER YE ĆALER ĹEPAWOME, YİPSEĹIḢO YE YİKEŞEN YEĹEĞU

Bekâr kız veya erkek sağ ayağı ile tökezlerse, sevgilisini görür.

 

ĹAPE SEMEGUĆE ĹEPAWOREM, YİMURAD KIDEḢU

Sol ayağı ile tökezleyenin, muradı olur.

 

PŞIXIRER WUÇİY TÉNEME, ZIĞOREM WUTREWĆAĞO

Yediğin kursağına takılıyorsa, birisi seni ayıplıyor.

 

MEŞÜ`AÇER HAḰUM KIZEW KUPTAFEME, KEBAR ZEXEPXIŞT

Ateşin kıvılcımı fırından fırlayıp üzerine düşerse, haber alacaksın.

 

ŠIFIM IJEGU ZIBEĞIĆE, BLEŞHE SURET ŞÜ`EXAĹEME, MEḢUJI

Boğazı şişen insanın boynuna yılanbaşı resmi asarlarsa iyileşir.

 

ŠIFEW MIGUZAJÖW ŞXEREM NAHIBE YEĞAŞ`E, GUZAJÖZE ŞXEREM ĞAŞ`E MAĆE MEḢU

Yavaş yemek yiyen uzun, çabuk yiyen kısa ömürlü olur.

 

Ṕ`UPS WUÇİY TÉNEME, ZIGOREM WİĞAŞXE ŞÜ`EYİĞU

Tükürüğün boğazına takılıyorsa, birisi sana yemek yedirmek istiyor.

 

SABİYIR BIŹIM PIBĞEĆIJIĞEW YEṪ`ANİY CIRİY UPĹ`HAJIME-SABİYIR WUDI MEḢU

Çocuk memeyi emzirirken yarıda kesip, tekrar emzirirsem o çocuk cadı olur.

 

SABİYIM IĹEDAKE WEBEWME,  SABİYIR Ş`EXEW QOREP

Çocuğun topuğunu öpersen, o çocuk çabuk yürümez.

 

SIMACER ZEĆEĹIPITEW ŞE KEPSIME MEḢUJI

Hasta arka arkaya üç kere öksürürse, iyileşir.

 

ÇETIR PÇEGUM KIĞUÁĹHAME, WUNAĞOM YİSME AŞIŞGORE SIMAĆE ḢUŞT

Tavuk durduk yere ortalığa yatarsa, o haneden birisi hasta olur.

 

ZIGORE Ṕ`EPIZME, HAĆE KAQOŞT

Elinden bir şey düşerse, misafir gelir.

 

ĞUNCEM WİPĹEZE WUŞXIME, WUYANE Ĺ`EŞT

Aynaya bakarak gülersen, annen ölür.

 

Wİ`İṪU` AZFAGU WUKIDEPĹIME, WUYANE Ĺ`EŞT

İki elin arasından bakarsan, annen ölür.

 

MAZER KIHAĞAĆEW KEḢURER, NASIPIŞÜ`E MEḢU

Ay yeni çıkarken doğanın bahtı güzel olur.

 

MAŞ`OW ZEĆENAĞER YEJYEJIREW QOSEJIME, ZIGORE KIPFEGUMEĆI

Ateş kendiliğinden sönerse, birisi senin için üzülüyor demektir.

 

HALIĞU ŚAKER PŞAŞEM YİŞXIME, ĆALE DAXE DEQOŞT

Isırılmış ekmeği yiyen kız yakışıklı erkekle evlenir.

 

WUKIZEREWUŞIJEW ÇIX`ANIR ZIṪEBŹIME, ŞEYTANER WOĞAPŠE

Uyanır uyanmaz yorganı üzerinden atarsan, şeytanı kandırırsın.

 

ŠIF THELAĞER PSIM XEĹIFE, KEŞXIŞT

Boğulmuş insan suda durdukça, yağmur yağar.

 

JÖNAQO QOÁĞEME KAĞEZEJI ZUḢUĆE PSI ŞAĹE ATÉPĆEME, ĞEBEJÜ MEḢU

Çift sürenler dönerken üzerlerine bir kova su dökersen, bereket olur.

 

THAQUMER ZEPEĆEJIME, AR ZEPEĆEJIFE THEM WUREĹEURER KIPFİŞ`EŞT

Kulakların çınlarken, çınlama boyunca ettiğin dualar kabul olur.

 

ŚEY YILMAZ DÖNMEZ