KABARDEY-BALKARLI AYDINLARDAN DEVLET BAŞKANI KOKOV’A ANADİL MEKTUBU
“Zhylebze” isimli STK üyesi KBC’li bilim insanları ve halk temsilcilerinden oluşan bir grup aydın, cumhuriyet anadillerindeki kötü gidişatı durduracak tedbirler alınması talebiyle KBC Başkanı K.V. Kokov, KBC Eğitim ve Bilim Bakanı Kumykov, Sivil Toplum Kuruluşları ve KBC Ulusal İşler ile İşbirliği Bakanı A.V. Kurashinov’a birer mektup yazdı.
Konuyla ilgili olarak http://zapravakbr.com web sitesinde yer alan haberin metni şöyle:
Yarım asırdan beri orta öğretim okullarında ders olarak okutulan anadilleri programlarının başarısızlığı yalnızca KBC’nde değil, tüm ülke genelinde ortaya çıkmış durumda. Bu bağlamda son yıllarda bir de Rusya Federasyonu’nda dil politikasını sıkılaştırma ve Rus olmayan ulusal kültürleri izole etme eğilimi peydah oldu.
Devlet Duması’nın Moskova’da Nisan 2018’de yerel dilleri hedef alan yıkıcı yasayı kabul etmesinin ardından (Mayıs 2018), Rusya Federasyonu halklarının ana dillerini ve kültürlerini korumak için “Rusya Federasyonu Halkları Demokratik Kongresi” adında bir halk hareketi oluşturuldu.
KBC’li bilim insanları ve halk temsilcileri, cumhuriyetin ulusal bileşenleri olan Kabardeylerin ve Balkarların, kültür ve edebiyatları, tarihleri ve anadilini tam olarak öğretmeyi amaçlayan bir eğitim modeli için alternatif bir yöntem araştırmasına girdi.
Son bir kaç yıldır Kuzey Osetya’da (Alania) bir eğitim formu uygulanmaktadır. Profesör T.T. Kambolov’un direktörlüğünde, UNESCO’nun himayesinde, devlet desteğinde, Kuzey Osetya Ensititüsü bünyesinde çok dilli, çok kültürlü bir eğitim bölümü açıldı.
Tataristan ve Başkurdistan’da da benzer bölümler var. Kısa bir süre önce Grozni’de de çok dilli çok kültürlü bir eğitim laboratuarı açıldı ve anadili üzerinde çalışmak üzere benzer bir kavram ve metodolojinin geliştirildiği Çeçen Dil ve Tarih Enstitüsü kuruldu.
2019 yılının başında, Sivil Toplum Kuruluşu Zhylebze temsilcileri, Prof. Kambolov’la deneyimlerini konu alan bir görüşmede bulundu.
Bizler Prof. Kambolov’un yöntemininin incelenmesini ve cumhuriyetimize uyarlanmasını teklif ediyoruz. Bu amaçla KBC Başkanı K.V. Kokov’a, KBC Eğitim ve Bilim Bakanı Kumykov’a, Sivil Toplum Kuruluşları ve KBC Ulusal İşleri ile İşbirliği Bakanı A.V. Kurashinov’a mektuplar gönderdik.
(Benzer ifadeler içeren mektuplardan K.V. KOKOV’a yazılanın tercümesi aşağıda-www.cerkesfed.org)
*******
KOKOV K.V.
KBC Başkanı
Sevgili Kazbek Valerievich!
2019 yılı Birleşmiş Milletler tarafından Uluslararası Yerli Dil Yılı ilan edildi. Bu arada, şu anda entelijansiyanın temsilcileri ve KBC halkı, kendi uluslarının ana dillerinin durumu hakkında son derece kaygılıdır.
Önde gelen Kafkasyalı dilbilimciler, Çerkes dilinin 25-40 yıl daha var olacağını söylüyorlar. Durum vehametinden ve ortaya çıkan olumsuz trendin farkında olan sivil toplum temsilcileri son beş yılda bir dizi önlem aldı. Bu nedenle, 2014 yılında “Eğitim Yasası” ve “Diller Yasası” kabul edildiğinde, yaklaşık 80 değişiklik önerilmiş, ana dilleri öğretme sürecini netleştirmek ve optimize etmek için birkaç yuvarlak masa toplantısı yapılmıştı. Ancak, cumhuriyet parlamentosundaki ikinci ve üçüncü okumalarda, milletvekilleri “Eğitim Yasası”nı pratik olarak değiştirmedi ve kusurlu anadili öğrenme modeli, haftada 2-3 saat ders olmak üzere kabul edildi. Yerli devlet dillerinin bu ihmaline karşı, üç bin beş yüzden fazla imza toplandı ancak bu girişimin de hiçbir etkisi olmadı.
Böylece, halkın dil reformuna dair istek ve umutları göz ardı edildi. Sonuç olarak yarım asır boyunca uygulanan ve aynı savunulamaz seçenekleri içeren yeni bir “Diller Yasası” imzalandı.
Modern koşullarda, anadillerin korunmasını sağlayan kilit faktör, Rusya Federasyonu’nu oluşturan ve devlet statülerini pekiştiren birimlerin, bütünleşik çabaları ve girişimleridir. Cumhuriyet liderlerinin politik iradesi, dil politikasının en önemli temelidir. Cumhuriyet otoritelerinin 90’lı yıllardaki politik seyri örneği ile buna ikna olduğumuz örnekler yaşadık. XX. yüzyılda Valery Mukhamedovich Kokov, cumhuriyetin devlet statüsü arttıkça, anadillerin prestijinin de arttığı ve ciddi bir şekilde ele alındığı düşüncesinin lideri oldu. Daha sonra, bildiğiniz gibi, okullarda ve üniversitelerde dil öğretimini geliştirmek için çok çeşitli önlemler alındı, Çerkes ve Balkar dillerinin öğretmenleri önemli teşvik ödenekleri almaya başladı. Bununla birlikte, cumhuriyetteki anadillerin sorunlarına gösterilen ihtimam giderek azaldı ve bugün artık 80’lerdeki duruma bir geri dönüş olduğunu söyleyebiliriz. Bu dönemi, bir bütün olarak KBC’nın kısa süren ulusal kültürlerinin Rönesansı olarak adlandırabiliriz. Bu olağanüstü etki halkın ve KBC Hükümeti’nin siyasi ve ulusal birliği sonucu sağlanmıştı.
Şu anda, Rusya Federasyonu ve KBC’nin dil politikası, yerli halkların dillerini düzleştirme eğilimine açık bir eğilime sahiptir: ulusal devletlerin öğrencileri, devlet statüsünü önemli ölçüde kaybetmişlerdir. “Rusçayı anadili olarak seçme” hakkına sahiptirler.
Anadilin “özgür seçimi”, ortaöğretim okullarında saatler, başvuran sayısı (1990’dan 50, 2015’te 5-7), anadillerdeki ders kitaplarının dolaşımını içeren gelişmiş araştırmalara göre giderek artan bir düşme eğilim vardır.
Anadili, bir ders veya yabancı dil olarak ele alan 50 yıllık deneyimin, Çerkes ve Balkar dillerinin bozulmasına yol açtığı ve kabul edilemez yıkıcı bir karakter gösterdiğine dayanarak , 1960’ların başlarında yapılan reform öncesi Kruşçev döneminde uygulanan anadili eğitiminde kullanılan metodolojinin sürdürülmesinin gerekli olduğunu düşünüyoruz.
Durumun ciddiyetini fark ederek, Vladikavkaz’da UNESCO Kürsüsü’nün başında olan Profesör Kambolov Tamerlan Taimurazovich’in deneyimi hakkında bilgi sahibi olmak üzere dört kişilik bir grup görevlendirdik. Başarıyla faaliyet gösteren Çok Kültürlü Çok Dilli Eğitim Merkezi birkaç yıl önce kuruldu. Merkezin çalışması, okul öncesi eğitimden başlayarak, lise ile sona eren her aşamada anadilleri öğretmeyi sağlayan, özenle tasarlanmış bir programa dayanmaktadır. Üniversitede İron ve Digor dillerini konuşan gazetecileri eğiten bir bölüm açılmıştır. Profesör Kambolov ve meslektaşları, tüm çabalarımızda bize destek ve yardım sözü verdiler.
Programın oluşturulması ve işleyişi Kuzey Osetya Cumhuriyeti (Alania) devleti tarafından finanse edilmektedir. 2018-20 için yaklaşık 85 milyon ruble tahsis edilmesi planlanmaktadır.
Sevgili Kazbek Valerievich!
2018’in sonunda Filolog M.A. Hakuasheva’nın sorusu üzerine, anadilleri ile ilgili geleceğe yönelik girişimler konusundaki konuşmanızı hatırlıyoruz. Anadilleriniz için içtenlikle duyduğunuz endişenin rehberliğinde, Kuzey Osetya’da işleyen modele göre KBC çok dilli, çok kültürlü eğitim programının dikkate alınmasına ve benimsenmesine katkıda bulunabileceğinizi umuyoruz. Cumhuriyette, iki farklı dilde ders çalışmak için 5. sınıfa kadar bir fırsat var: İron ve Digor. KBC’ndeki programımız da aynı prensip üzerine inşa edilmek zorunda kalacak: Çerkes ve Balkar dilleri. Ayrıca, Yöntemi aktif etme fırsatı bulmanızı dileriz. UNESCO Merkezi ile ve KBC Devlet Üniversitesi veya bu amaca uygun diğer kurumlar bünyesinde.
Bugün anadillerimizin geleceğinin her birimizin gayretine bağlı olduğuna inanıyoruz. Dillerimizin kaderleri, özel sorumluluğu olan uzmanların, KBC’nin halka açık kurumlarının, hükümet temsilcileri ve cumhuriyet yönetiminin etkin koordinasyonu ile doğrudan ilgilidir.
Durumun karmaşıklığından ötürü, sizden problemlerle ilgili daha ayrıntılı bir görüşme için randevu rica ediyoruz.
Saygılarımızla.
KBC “Zhylebze” üyeleri:
Zhemukhov Zaur, Öğretmen
Huseynov Oleg, KBC Onurlandırılmış Sanatçısı
Hakuasheva Madina, Filolog, KBC İnsani Araştırmalar Enstitüsü
Begret Olga, Doktor
Aloev Timur, Tarihçi, KBC İnsani Araştırmalar Enstitüsü
