DÖNÜŞÇÜLERİN ADAPTASYONUNDA PROBLEMLER VAR
Kafkasyadaki STK temsilcileri, Çerkeslerin geri dönmelerine yardım etmek için devlet programlarının sorunu kökten çözmeye odaklı olmadığını, Çerkeslerin sadece Adıgey ve Kabardey-Balkar’a gelen küçük bir kısmı için tasarlandığını söylediler.
“Kavkaz Uzel” muhabiri Gore Aleksanyan’ın kaleme aldığı haber, Adigey’de 1 Ağustos 1998’in geri dönüş günü ihdas edildiği belirtilerek, “Kosova Çerkeslerini taşıyan ilk uçak o gün cumhuriyete gelmiş ve geri dönenlerin yerleştiği Mafehable aulu kurulmuştu” ifadesiyle başlıyor
1 Ağustos’ta 21. kez kutlanan Geri Dönüşçüler Günü ile alakalı olarak Kavkaz Uzel’e açıklamalarde bulunan STK Medya ile İlişkiler Komitesi Başkanı Asker Shkhalakhov, 1998’den bu yana 2000’den fazla Çerkes’in Adigey’e geldiğini söyledi. Bunların yarısının, 2011’de durumun kötüleştiği Suriye’den geldiğini belirten Asker Shkhalakhov, “2011’in sonunda 33 Suriyeli Çerkes anayurduna geri dönmüştü. Bir sonraki grup 2012’de geldi ve bugün yaklaşık 900 Suriyeli Çerkes bizimle yaşıyor” dedi.
Shkhalakhov’a göre, Yugoslavya ve Suriye’deki silahlı çatışmalar sırasında geri dönüşler zirve yaptı. Bu artışların 1998’de Yugoslavya’daki çatışma nedeniyle; 2012-2013 de ise Suriye’deki savaşın şiddetlenmesi dönemlerinde gerçekleştiğini söyleyen Shkhalakhov, “Örneğin 2012’de ve 2013’te yaklaşık 250 Suriyeli Çerkes aldık. Sonraki yıllarda ise ortalama yılda 80-90 kişi. İlk önce Avrupa’ya, Amerika Birleşik Devletleri’ne giden ve daha sonra oradan bize geri dönen Çerkesler de var. 2019-2021’de yılda 40 kişi, yani 10 aileyi alabileceğiz. Daha sonra bunu 15 aileye çıkabilmeyi umuyoruz” dedi.
Devlet programının geri dönenlerin sayısını sınırlamadığını vurgulayan Shkhalakhov, “Daha fazla başvuru olursa da kabul edebiliriz. Bu programın amacı, vatandaşların anavatanlarına geri dönmelerine yardımcı olmak. Herhangi bir kısıtlama yoktur. Program yeni başlıyor. Yeni ve herkesin bilmediği bir program yaptık. Programı Türkçe ve Arapça hazırladık, böylece program hakkında olabildiğince fazla insan bilgi sahibi olabilecek” dedi.
Programda daha önce gelmiş olan ailelere bir milyon ruble, yani her aile için 200 bin ruble tahsis edildiğini söyleyen Asker Shkhalakhov, bu miktarın altı ay boyunca konaklama, çocukları okula veya anaokuluna hazırlamak maksadıyla kullanıldığını belirtti.
Benzer bir program, 31 Temmuz’dan buyana Kabardey- Balkar’da da yürütülmekte. Ochag adlı kuruluşun kurucusu Olga Efendieva-Begret “Kavkaz Uzel” muhabirine, Cumhuriyet hükümeti’nin, yurtdışında yaşayan yurttaşların gönüllü olarak Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’ne yeniden yerleştirilmelerinin kolaylaştırılması” adlı programı 31 Temmuz’da onayladığını söyledi.
Olga Efendieva-Begret, diğer vatandaşların aksine Çerkes geri dönüşçüler için eşit olmayan geri dönüş şartları uygulandığını belirterek şunları söyledi: “Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 24 Nisan’da bir kararname imzalayarak Rus vatandaşlığını belirli Ukrayna vatandaş kategorilerine vermek için basitleştirilmiş bir prosedür başlattı. Dahası, Putin bu kararnameyi yalnızca insani amaçlarla imzaladığını vurguladı. Mayıs ayının başlarında, Rusya Devlet Başkanının imzaladığı kararnamenin, Rus pasaportlarını belirli Ukrayna kategorilerine, ayrıca Afganistan, Irak, Yemen ve Suriye vatandaşları ile RSFSR’de doğmuş olan veya SSCB vatandaşı olanlara, onların aile üyelerini de kapsacak şekilde prosedürü basitleştiren bir kararname olduğu anlaşıldı. Ayrıca, İçişleri Bakanlığı bu kategorideki kişilerin başvurusunu üç aydan daha fazla bekletmeyecek. Gördüğünüz gibi, bu kararname vatandaşlarımız için hiçbir şekilde geçerli değil.”
Efendiev-Begret’e göre, Suriye’den, Türkiye’den ve Avrupa ülkelerinden gelen yaklaşık 3.000 kişi, Kabardey-Balkar’da yaşıyor ve bunlardan 2.000’ini Suriye’den gelenler oluşturuyor. “Bunların hepsi yasalara uyan vatandaşlar” diyen Efendiev-Begret şöyle devam etti: “Bunların hiçbiri devletin yardımına güvenmiyor. Neredeyse tüm çalışma çağındaki erkekler çalışıyor. Kimisi kafe açtı, kimisi bilgisayar tamircisi olarak çalışıyor. Kırsal bölgede yaşayıp tarımla uğraşıyorlar, sebze, meyve yetiştiriyor ve satıyorlar, koyun ve keçi yetiştiriyorlar. Bunların çoğu savaştan önce Suriye’de şehirlerde yaşayan insanlardı.”
Vatandaşların arasında birçok sanatkar insan olduğunu söyleyen Efendiev-Begret, bunları, yetenekli tasarımcılar, sanatçılar, kuyumcular, fotoğrafçılar, animasyon direktörleri, TV direktörleri, mermer ve ağaç heykeltıraşları, v.b. olarak sıraladı.
“Belgelerin alınması, geri dönüşçülerinin temel sorunu olmaya devam ediyor, çünkü bu pahalı ve zor bir iş” diyen “Çerkes Rönesansı” örgütü aktivisti Ratmir Karov ise durumu şöyle izah ediyor: “Örneğin, pasaportunun son kullanma tarihi sona ermiş bir Suriyeli dönüşçünün, pasaportunu değiştirmek için Suriye’ye dönmesi ya da Moskova’daki Suriye Büyükelçiliğine gitmesi gerekiyor. Her ikisi de pahalı işler. Vatandaşlığı elde etmek için prosedür daha basitleştirilmeli.”
Rus dilini öğrenme ve iş bulma konusundaki zorluklardan dolayı çoğu dönüşçünün tarım sektörüne yönelmeye zorlandığını söyleyen Ratmir Karov, “Ürünün pazarlanmasında onlara yardım etmeye çalışıyoruz. Geri dönen öğrencilerin eğitim almaları konusunda hala bazı sorunlar var. Sadece belgelerle ilgili sorunlar kolayca çözülse, dönüşçüler de nispeten daha rahat yaşayabilir ve çalışabilirler” dedi.
Kaynak: https://www.kavkaz-uzel.eu “
