Kafkasya Haberleri

RUSÇA’NIN HAKİMİYETİ; YA DA DAĞISTAN ULUSAL MEDYASI NEYE DÖNÜŞÜYOR?

AMİL SARKAROV

Dağıstan halklarının yanı sıra Rusya Federasyonu’nda yaşayan diğer halkların zamana ayak uydurmasından, gelişimlerinden bahsedilmesi yerine, ulusal kimliklerini koruma yeteneklerini daraltan bir takım kısıtlamalarla karşı karşıya kaldıklarını görüyoruz.

Merkezin izlediği dil politikasının bir sonucu olarak, Rusya halklarının dillerinin resmi statüsü, yani devlet dilleri (cumhuriyetlerde) statüsü nihayet anlamını yitirdi. Böylece, Rusya Federasyonu’ndaki nüfus sayımlarında kaydedilen “hızlı anadili kaybı” süreci daha da hızlandı.

Bununla birlikte ulusal kimliği koruma mekanizmaları olan ulusal tiyatrolar gibi, ulusal televizyondaki ulusal dillerde programlar ve ulusal basın hala işliyor. Bu durum diğer cumhuriyetler gibi Dağıstan için de geçerli.

Ancak, Rus dilindeki devlet kaynaklarıyla karşılaştırıldığında, Rusça olmayan tüm kaynaklar birleştirilse bile potansiyelleri oldukça güdük kalıyor. Bu düşüşü genel olarak da kültür ve medya alanı yaşıyor.

Dağıstan halklarının dillerindeki yayınlar üzerinde durmak istiyoruz.

Yayınların çoğu geçtiğimiz yüzyılın 20’li yıllarında başladı. 90’lı yıllarda ise birkaç dilde yayınlanmaya başladılar. Sovyet sonrası dönemde, piyasa ekonomisi koşullarında ulusal medya yayını büyük ölçüde azaltıldı. Mevcut zorluklara rağmen, Dağıstan halklarının kendi dillerinde çıkan yayınlar özel yerlerini korumaya devam ediyor.

Ancak, son zamanlarda, yayınların bazıları aniden profillerini değiştirdi ve kendilerini, misyonlarına hiç uygun olmayan şekilde Rus elektronik haber kaynaklarına dönüştürmeye başladılar. Basından sorumlu bakanlık, kontrolleri altındaki devlete ait tüm “Medya sitelerinin yüksek kalitede çalışması için temel teknik öneriler” başlıklı bir belge yayınlamış durumda. Bu belge, yayınların formatını belirliyor. Medya siteleri, webmaster hizmetlerini yapmak zorunda kalmamakta, aynı zamanda özel dizinler de hazırlamak zorunda bırakılmaktadırlar. Üstelik sadece haberlerin gerekli olduğu belirtiliyor. Tabii ki burada, temelde belirli yerel diller üzerine odaklanan ulusal medyanın, misyon ve hedeflerine aykırı olan Rusça haberlere yönlendirilmesinden bahsediyoruz.

Örneğin, Lezgi Gazeta veya Zaman gibi yayınlar neden Dağıstan’ın Rusça haber kaynaklarının başında yer alsın?

Fakat bu yönlendirmede başarılı oldular ve ulusal medya için bu iş artık temel görev haline geldi. Nitekim, devlete ait (RIA Dagestan) ve özel olanlarda yer alan bilgi ve haberlere bakıldığında, bu yayınların Rus dilinde yayın yapan internet yayınlarıyla rekabet ettikleri internet sayaçlarındaki notlarda görülebilmektedir.

Bu gazetelerin sitelerinin içeriğine bakıldığında, Lezgin ve Dargin dillerindeki içeriğin Rus dilinden çok daha az olduğu görülmekte ve bu ulusların spesifik bilgi ihtiyaçlarına ve ilgilerine odaklanan özellikler yansıtmamaktadır.

Peki yetkililer ulusal medyaya bunu neden yapıyor? Sorun olan nedir?

Dağıstan’da Rusça kaynak mı yok veya çok mu yetersiz?

Eşsiz bir dil ortamını sürdürmek, personel yetiştirmek, yazı işlerini desteklemek, genel olarak ulusal dilleri geliştirmek ve modern dünya ile rekabet edebilmelerini sağlamak varken, niçin ulusal yayınlardan başka klonlar üretiliyor ki?

Ulusal medyayı yok ettikleri açıkça belli olmuyor mu?

Elbette böyle bir değişimin yapılarak, çalışanların bir kısmının Rus dili içeriğine, Rus dilli sosyal ağlarda sitelerin tanıtımına vb. yönlendirilmesi ulusal basının kalitesini etkileyecektir.

Anadile odaklanan okuyucuyu kaybetmemek için, abonelere daha yakın olan sitelerde ana dilin propagandasını yapmakta bir sorun yoktur. Ancak bu sadece edebi akşamlardan, yuvarlak masalardan ve benzer olaylardan bahsetmek de değildir. Tabii ki onlar da olur ama tamamen bunlar olmamalı. Fakat, reytingler en önemli faktörse, bunların hepsini nasıl yapacaksınız?

Bir sonraki adım, bu yayınların personel yapısını ve finansmanlarını azaltmak olabilir. Rusça olarak daha fazla haber, ulusal dilde ise daha az materyal olacak. Bunun sonrasında da gereksiz bulunup tamamen kapatılabilirler.

Şimdi size inanılmaz gelebilir ama cumhuriyete anadillerde ders kitapları, öğretim yardımcıları, sözlükler ve çocuk kurguları sağlayan bir kurum olan Daguchpedgiz kapatıldı. Büyük Vatanseverlik Savaşı’nın zirvesinde oluşturulan, geçen yüzyılın 90’lı yıllarındaki zor günlerde dahi hayatta kalan kurum, bu müreffeh dönemde kapatıldı.

Sonuçta hiç bir şey olmasa da bir şekilde varız ve ulusal basın olmadan da bir şekilde yaşayabiliriz.

Yoksa artık böyle mi düşünüyoruz?

__________________________

Kaynak: riaderbent.ru, 27.03.2019

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu