Dil Emekçilerimize Başöğretmen “Ahmed Cavid Paşa Şükran Ödülü” Verilmesi Kararı Alınmıştır.
Çerkes Dernekleri Federasyonu olarak;
Çerkeslerin; vatanı, özgürlüğü, kültürü, anadili ve onurlu var olma mücadelesine emek ve destek veren, katkı sağlayan ve bu uğurda çalışan, üreten, ahirete intikal etmiş ve yaşayan tüm büyüklerimizi ve kardeşlerimizi, çocuklarımıza ve gelecek nesillerimize tanıtmayı, çeşitli vesileler ile onların isimlerini sonsuza kadar yaşatmayı bir görev kabul ediyoruz.
Bu anlayıştan hareketle öncelikli olarak;
Osmanlı döneminde Arap harfleri ile ilk Adıǵe Alfabesini hazırlayıp gizlice taş baskı ile basan (1897); daha sonraki yıllarda Osmanlı Devleti’nde ikinci kez Meşrutiyet Yönetimi’nin yürürlüğe girmesiyle (1909-1910 yılları arasında) aynı alfabeyi ikinci kez basarak anadilimizin yaşatılması konusunda çok büyük emek ve çaba sarf eden; Çerkes İttihat ve Teavün Cemiyeti’nin kurucusu ve uzun yıllar başkanlığını yapan, aynı zamanda ilk Çerkes okulu “Çerkes Teavün Mektebi”nin kurucusu ve müdürü olan; asker, devlet ve dava adamı, araştırmacı, yazar Therkhet Ahmed Cavid Paşa’yı ölümünün 101’inci yılında rahmet, minnet, şükran ve saygıyla anıyoruz.
Değerli büyüğümüzün anadilimiz, kültürümüz ve halkımız için yaptığı çalışmalar hiçbir zaman unutulmayacaktır. Ruhu şad, mekânı Cennet olsun.
Yaşadığı dönemin konjonkturel koşulları göz önüne alındığında saygıdeğer büyüğümüz Therkhet Ahmed Cavid Paşa’nın halkımız adına yaptığı çalışmalar ve ürettiği eserler her türlü takdir ve taltifin üzerindedir.
Federasyonumuz Yönetim Kurulumuzca; Çerkes halkının tarihine adını altın harflerle yazdıran, anadilimizin büyük emekçisi başöğretmenimiz Therkhet Ahmed Cavid Paşa’nın çalışmalarının çocuklarımıza ve gelecek nesillerimize aktarılarak isminin ölümsüzleştirilmesi için bir “Şükran Ödülü” ihdas edilmiştir. Bundan böyle her yıl değerli büyüğümüzün vefat yıldönümüne denk gelen tarihlerde, anadilimizin yaşatılması için çalışan ve üreten kişi ve kurumlara “Therkhet Ahmed Cavid Paşa Şükran Ödülü” verilmesi kararlaştırılmıştır.
Yönetim kurulumuz tarafından alınan bu kararın aynı zamanda anadilimiz konusunda çalışan ve üreten kişi veya kurumlarımızı, tüm anadil emekçilerimizi teşvik ve onore edeceğini düşünüyoruz.
Saygıdeğer Tahamademiz Therkhet Ahmed Cavid Paşa’nın 101’inci ölüm yıldönümünde “Ahmed Cavid Paşa Şükran Ödülü”nün ilk olarak kime veya hangi kuruma verileceği önümüzdeki günlerde Yönetim Kurulumuz tarafından tarih, saat ve gün olarak açıklanacak ve halkımıza duyurulacaktır.
ÇERKES DERNEKLERİ FEDERASYONU
Therkhet Ahmed Cavid Paşa Kimdir ?
(1840 / 30.10.1916)
1840 yılında Kafkasya’da Vubıh (Soçi) yöresinde doğdu. Büyük Çerkes sürgününde (1864), yüz binlerce soydaşı gibi o da ailesi ile birlikte Anadolu’ya göç etmek zorunda kaldı. Bandırma’nın Çinge köyüne yerleşti. Aile adı Therkhet’dir.
Yurdunu kaybetmenin ve feci sürgünün getirdiği tüm acılara karşın, bir yandan Türkçe öğrenmeye çalışırken İstanbul’dan getirttiği kitaplarla kendi kendini yetiştirerek yeni ülkeye ve yaşama uyum sağladı. Daha sonra İstanbul’a giderek memurluk yaptı. Çeşitli devlet memurluklarında bulunduktan sonra, Suriye’de Suveyde, sonradan Bandırma, Yenipazar, İstanköy, Humus ilçelerinde Kaymakam olarak görev yaptı. İstanbul’da Zaptiye Nezareti’nde çeşitli görevlerde bulundu. Mirmiran rütbesiyle sivil Paşa rütbesi verilerek Pizren, Ergiri ve Şarkikarahisar’da da mutasarrıflık yaptıktan sonra emekli oldu. İstanbul’a dönerek Üsküdar’da yerleşti.
Kaybettiği yurdunun özlemini çeken ve soykırıma uğratılan halkının acılarını dindirmek için yaşamı boyu elinden gelen her şeyi yapan Therkhet Ahmed Cavid Paşa, 1897 yılında, hazırladığı Arap harfli Adıǵe alfabesini litograf (taşbasması) ile gizlice bastırarak Çerkes folklor ve edebiyatından derlemeler yapmaya girişti. Bu bakımdan Anadolu’da Adıǵe dilinin alfabesini ilk kez düzenleme onuru ona aittir.
Namık Kemal’in kişisel dostu olan Ahmed Cavid Paşa, Zabtiye Nezareti’nde şube müdürü olarak bulunurken onun Avrupa’ya kaçmasına da yardımcı olmuştu. Osmanlı Devletinde 1908’de ikinci kez Meşrutiyet yönetiminin yürürlüğe girmesi üzerine, merkezi İstanbul’da olmak üzere kurulan “Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti”nin kurucuları arasında yer aldı ve ölünceye kadar bu cemiyette başkanlık görevlerinde bulundu. Evvelce litografla ve gizlice bastırmış olduğu Çerkes (Adıǵe) Alfabesi’ni 1909 ve 1910 yıllarında iki kez daha bastırdı. “Adıǵe Yani Çerkes Lisanının Söylenişi Yazılışı” (İstanbul 1911) ve “Arab Cerf” (Arap Sarfı-Grameri) adlı Adıǵece-Türkçe iki de broşür yayınladı. Osmanlı basınında, Çerkes sürgünlerinin durumunu belirtip onların yerleştirilme şeklindeki aksaklıklardan yakınan, onlara daha uygun toprak ve otlaklar verilmesi için Dâhiliye Nezaretinin (İçişleri Bakanlığı) dikkatini çeken yazıları da yayınlanmıştır. “Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti’nin organı olan “Qhuaze” (Rehber) gazetesinde Çerkes halk edebiyatından derlemelerini yayınlamış, Mehmet Ali Pçıhaluk ile birlikte hazırladığı Çerkesce-Türkçe Sözlük de bu gazetede kısmen yayımlanmıştır.
30 Ekim 1916’da İstanbul’da ölmüş olup mezarı Selimiye Camii haziresindedir.
