Dr. Almir Abreg: ‘REFERANDUM YAPILSA DAHİ SADECE ADİGELER OY KULLANMALI; ÇÜNKÜ BU ÜLKE ONLARIN!’

Geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz tarihçi yazar Almir Abreg’le, Adıgey’in Krasnodar’a bağlanma girişimlerinde bulunulduğu dönemde Ajans Kafkas tarafından yapılan -fakat bugün artık Ajans Kafkas sayfalarında da görülemeyen- bir röportajı o gün kaleme alınan takdim yazısıyla birlikte aynen yayınlıyoruz. (Röportaj Tarihi: 4 Mayıs 2005)  

 ***

Adigey’in Krasnodar Kray’a bağlanması girişimleri, gerek Kafkasya’da, gerek diasporada tepkiyle karşılandı. Anayurtta biraraya gelen sivil toplum örgütleri,  Adıgey’in mevcut statüsünü savunmak üzere Adıgey Cumhuriyeti Sivil Toplum Hareketi adında bir platform oluşturdular. Komite’nin üç eş başkanlık görevinden birisini de Adigey Cumhuriyeti Ulusal Müzesi Müdürü Almir Abreg üstlendi…

Milli meselelerde takındığı net tavırlarıyla tanınan Dr. Almir Abreg, 1976-1988 yılları arasında Abhazya Devlet Müzesinde Genel sekreterlik görevi yaptıktan sonra, 1988 yılından bu yana da Adigey Cumhuriyeti Ulusal Müzesindeki müdürlük görevini yürütüyor.

Uluslararası platformlarda Kafkasya ile ilgili konularda otorite olarak kabul edilen Dr. Almir Abreg, Adigey Bölgesi’nin Krasnodar Kray’a bağlanması girişimleriyle ilgili gelişmeleri Ajans Kafkas’a değerlendirdi.

***

Ajans Kafkas: Sayın Abreg, Adıge Cumhuriyeti’nin ortadan kaldırılmasıyla ilgili gelişmeler hakkında bizi bilgilendirir misiniz? Bu süreç ne zaman başladı?

Almir Abreg: Cumhuriyetlerin ortadan kaldırılması projesi önceden beri konuşuluyordu ama ilk olarak geçtiğimiz yıl hayata geçirildi. Şunu açıklamak lazım ki, Rusya Federasyonu’nda bölgelerin ve cumhuriyetlerin birbirleriyle birleştirilmesi tartışmaları sadece Adıgey’le sınırlı değildir. Federasyon içindeki diğer bazı cumhuriyetlerin de ortadan kaldırılması söz konusudur. Fakat Adıgey’in Krasnodar’la birleştirilmesi konusuna birden bire hız  kazandırılmıştır.

Ajans Kafkas: Peki neden Adıgey sayın Abreg?

Almir Abreg: Adıgey Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu içerisinde, en rahat en sakin bölgeydi. Rusya’yı yeniden dizayn etmek isteyen toplum mühendisleri çalışma alanı olarak Adıgey’i seçtiler. Bunun nedenlerinden birisi, otokhton halk olan ve cumhuriyete adını veren Adıgelerin yüzde 24 gibi düşük bir nüfus oranında bulunuyor olmalarıdır. Bu oran, onları cesaretlendirmiş olmalı.

Şayet referanduma gidilir, Adıgey cumhuriyetinde yaşayan Ruslar da oy kullanırsa, Adıgey’in cumhuriyet statüsü kaldırılır. Yani toplum mühendisleri bu ataklarında başarılı olurlar..

Ajans Kafkas: Peki sayın Abreg, siz referanduma karşı mısınız? Ya da çözüm nasıl olmalı?

Almir Abreg: Biz referandumun Avrupa standartlarında olmasını istiyoruz. Yani geçmişte Norveç ve İrlanda örneklerinde görüldüğü gibi yapılmalıdır. Bu, şu demektir; Adıgey Cumhuriyeti’nin geleceğiyle ilgili yapılacak referandumda, sadece otokhton halk olan Adıgeler oy kullanabilmelidir. Çünkü bu cumhuriyet Adıgeler için kuruldu.. Cumhuriyet ortadan kaldırılacaksa, bu Adıgeler’e sorulmalıdır. Biz Rusların da oy kullanacağı referanduma kesinlikle ve kesinlikle karşıyız ve kabul etmeyeceğiz..

Ajans Kafkas: Sayın Abreg, Adıgey yöneticileriyle, Adıgey’in bağlanacağı söylenen Krasnodar eyaleti yöneticilerinin gizlice görüştükleri iddia ediliyor. Bu doğru mu?

Almir Abreg: Yapılan resmi açıklamalara göre, Adıgey’in Krasnodar’la birleşmesiyle ilgili bir görüşme olmadı. Bu konuyla ilgili olarak devlet başkanının basın müşvari böyle bir görüşmenin olmadığını ve bundan böyle de olmayacağını söyledi, bu da gazetelerde yayınlandı. Adıgey Cumhuriyeti Devlet Başkanı Hazret Şovmen de, Adıgey’in Krasnodar’a katılmasının söz konusu olmadığını bizzat deklare etti.

Ajans Kafkas: Peki, Krasnodar eyalet valisinin, Adıgey’in kendilerine katılacağını açıklamasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Almir Abreg: Bence, bu açıklamayla, Krasnodar eyalet valisi Aleksander Tkaçev ve Rusya Federasyonu yöneticileri bir nevi nabız yokladılar.. Daha sonra Tkaçev ve Güney Rusya temsilciliği yetkilileri yeni bir açıklama yaparak kendilerinin yanlış anlaşıldığını ifade ettiler.

Ama, Rusya’yı reforme eden merkezin, yani Kremlin’in bu konudaki tavrını yakın zamanda, göreceğimizi düşünüyorum.

Ajans Kafkas: Sayın Abreg, Adıgey’deki tepkiler nasıl? Bölgeler buna nasıl bakıyor? Bu konudaki tepkileri, diasporaya yansıtır mısınız?

 Almir Abreg: Adıgey’in yerleşim bölgelerinde seri mitingler yapıldı. Ve halk Adıgey’in Krasnodar eyaletine katılmasına karşı olduğunu kesin bir dille açıkladı. Yeni bir takım eylemler gündemde tabii ki. Kısaca ,Adige halkı cumhuriyetini sonuna kadar korumaya kararlı..

Ajans Kafkas: Sayın Abreg, bu tepkileri organize eden Adıgey Cumhuriyeti Sivil Toplum Hareketi, hangi sivil toplum kuruluşlarından oluşuyor ve amacı nedir?

Almir Abreg: Adıgey Cumhuriyeti Sivil Toplum Hareketi’nin içinde, Adige Hase, Çerkes Kongresi, Adıgey Kazaklar Birliği, Yahudi Sivil Toplum Kuruluşu, Tatar Sivil Toplum Kuruluşu ve ülkede bulunan siyasi partilerin temsilcileri bulunmaktadır. Bu forumun amacı, referanduma karşı Adıgey’in anayasal statüsünü korumaktır. Yapılacak referandum, Rusya Federasyonu Anayasasına aykırıdır. Ayrıca, merkezle yani Kremlin’le bölgeler arasında yapılan anlaşmaya da aykırıdır. Çünkü, söz konusu sözleşmede, bu anlaşmanın tek taraflı olarak feshedilemeyeceği vurgulanmaktadır.

Ajans Kafkas: Sayın Abreg. Siz, bir tarihçi olarak biliyorsunuz ki, Adıgey halkının büyük bir çoğunluğu diasporada yaşamaktadır. Realite şudur ki, Rusya ve Kafkasya’daki malum şartların da etkisiyle kitlesel bir dönüş mümkün değildir.

Bu bağlamda diasporadaki Adıgelerin, Adıgey’in sorunlarıyla ilgilenmelerini ve eylemde bulunmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bunu şunun için soruyoruz. Adıgey’e dönüş yapan, hatta bugün devlet güdümlü bazı sözde sivil toplum örgütlerinde görev almış bazı hemşehrilerimiz, biz diasporada yaşayanların Adıgey için görüş belirtmesine karşı çıkıyorlar. Adıgey için sadece Adıgey’de yaşayanların konuşabileceğini söylüyorlar. Siz bu konuda ne diyorsunuz?

 Almir Abreg: Şimdi beni öfkelendirdiniz işte. Halen DÇB Yönetim Kurulu Üyesi olan o şahsı iyi tanıyorum. Hemen belirteyim ki o büyük bir provokatördür. Ve O bu işlerden hiç bir şey anlamıyor, olayları hiç okuyamıyor. Biz Kafkasya’da, siz Türkiye’de yaşayan Adıgeler olarak bir bütünüz, bir kere herkes bunu kafasına yazmalı. Vatanımız için hep birlikte konuşmamız gereken bir zamanda niçin bir kısmımız susacakmış? Böyle saçma şey mi olur? Yahudiler, Ermeniler ve diğer halkların diasporaları anavatanlarına katkıda bulunuyor da, Adıge diasporası niçin bulunmasın?

O bahsettiğiniz şahsın yönetiminde bulunduğu DÇB (Dünya Çerkes Birliği) politikayla uğraşmaktan çoktan vazgeçti. Repatriant, yani “dönüşçülük” diye bir meseleleri yok artık onların. Bu işlerle uğraşmayı çoktan bıraktılar. Ya ne iş yapıyorlar? Ben size söyleyeyim: O bahsettiğiniz şahıs, Uluslararası bir Kafkasya Konferansı’nda, “Kafkas  savaşlarında, Çerkeslere jenosid uygulandıysa, aynı jenosid Rus askerlerine de uygulanmıştır’ diyecek kadar gafil ve zavallı biridir. Halbuki, Rus- Kafkas savaşlarında, Rus generallerinin emriyle Çerkeslerin kadın, çocuk ve yaşlıları, yani doğrudan sivil halk bilinçli olarak yok edildi. Buna karşın Adıgeler’in bir ordusu bile yoktu. Düzensiz gruplar halinde işgalcilere karşı vatanlarını savunmaya çalıştılar. O bunları bilmiyor mu? O bahsettiğiniz şahıs takındığı tavırlar, yaydığı fikirlerle Adıge halkının düşmanıdır ve bir provokatördür. O ve onun ağzıyla konuşanlar hiçbir şekilde, hiçbir ortamda ciddiye alınmamalıdır. Ben Onları Adıge halkının dostları olarak görmüyorum.

Kaldı ki, Rus gazeteleri ve internet siteleri, ‘Adıgey’i Krasnodar’la birleştirme çalışmalarının, diaspora Adıgeleri’nin ayağa kalkmasına yol açtığını, kararın Kafkasya dışında da protesto edildiğini, Rusya’nın durup dururken gereksiz yere imaj kaybına uğradığını” yazıyorlar, bu kötü bir şey mi? Diaspora Adıgeleri bizim sahipsiz olmadığımızı, yalnız olmadığımızı gösteriyorlar işte. Birileri de bu tepkileri takip ediyor ve mutlaka dikkate alıyor, daha ne?

Şunu da söyleyeyim, girmek istediği halde O şahsı Adıgey’i savunma komitesinin içine ben aldırmadım. “O girerse ben yokum” dedim. Çünkü iyi biliyorum ki komiteyi amacından saptırmaktan başka bir işle uğraşmazdı. Bu yüzden sizlerde O ve O’nun ağzıyla konuşanları dikkate almayın.

Bizim, diasporadan beklentimiz şudur; Adıgeler, bulundukları ülkelerdeki Rus büyükelçiliklerine tepkilerini göstersinler. Sadece büyükelçiliklere değil, Rusya’daki ilgili yöneticilere de tepkilerini meşru yollardan mutlaka iletsinler.

Diaspora bizim parçamızdır. Parçalanmış da olsak biz bir halkız. Adıgey’i yaşatmak için elimizden geleni yapalım. Adıgey yok olursa bu sadece Adıgey’in sonu olmaz; diğer Kafkasya cumhuriyetlerinin, yani Kabardey Balkar’ın, Karaçay Çerkes’in, Kuzey Osetya’nın, Dağıstan’ın, İnguşetya’nın da sonu olur. Onun için bütün Kafkasya’yı burada savunduğumuzu gözden kaçırmayıp, bu operasyonu burada durdurmamız lazım.

Ajans Kafkas: Sayın Almir, açıklamalarınız için çok teşekkür ediyoruz. Son bir mesajınız var okuyucularımıza iletelim?

Almir Abreg: Teşekkür ediyorum. Dediğim gibi, diasporanın bu konuya çok ehemmiyet vermesini ve yasal yollardan yapabileceği her şeyi yapmasını istiyoruz. Bu vesileyle bütün kardeşlerimize sevgi ve saygılarımı iletiyorum.