Çerkes Kültüründe Dört Renkli Kalpağın (Ṕın) Anlamı.

Eski Çerkes geleneklerine göre, gelişen özel durum ve şartlar neticesinde çok nadiren de olsa bazı erkeklre adına Çerkesçe “Ṕın” denilen dört renkli kalpak giydirilirdi. Savaş, baskın gibi halkın zor durumda kaldığı zamanlarda korkup kaçanlara dört renkli kalpak giydirilmesi Çerkes töresindendir. Renkli kalpak giydirilmiş birisinin anası, babası, karısı, kızı, oğlu toplum içine giremezdi. Ancak savaşta, başındaki renkli kalpak ile yiğitlik yaparsa o zaman meclis (xase) kararı ile başındaki renkli kalpağın çıkartılmasına, yakınlarının da toplum içersine girmesine müsaade edilirdi.

Savaş olmadığı zamanlarda yılda bir kez düzenlenen “Yiğitlik Gösterme” günlerinde, thamadelerin huzurunda bir yiğitlik sergilerse ve sergilediği yiğitlik thamadeler tarafından uygun bulunursa, başındaki renkli kalpaktan hem kendisi hem de ailesi kurtulmuş olurdu. Genellikle bir kayadan diğerine dörtnala giden atla atlamaları istenirdi. İki kaya arasındaki boşluk mesafesi dört at boyu civarında bir mesafede, kayaların arasındaki derinlik ise korkunç bir uçurum şeklinde olurdu. Bu utançla yaşamaktansa ölümü göze alan renkli kalpak giydirilmiş kişilerden bazıları bu atlayışta başarılı olurlar, bazıları da atları ile birlikte düştükleri uçurumda parçalanırlardı.

Yiğitlik gösterme meydanında yine korkaklık gösterenler olur ise thamadeler ülkeyi terk etmesini isterlerdi. Ülkeyi terk eden şahsın; yaşayabileceği bir ülke veya ailesine bakabileceği uygun bir ortam bulduğunda geri dönüp ailesini de yanına alınmasına izin verilirdi. Bu gelenek daha çok Abzax’larda yaygındı.

Yılmaz DÖNMEZ