Unutulmaya Yüz Tutmuş Bir Geleneğimiz. Yaralılar İçin Düzenlenen Eğlence. (ĆAPŞE)

Ćapşe: Çerkeslerin yaralılar için hasta odasında sabahlara kadar düzenledikleri özel eğlencedir.

Çerkesler yaralı iyileşinceye kadar her gece sabahlara kadar eğlence (düğün) yaparlardı. Bu eğlenceyi yapma nedenleri şu şekilde sıralanabilir. Birincisi gece uykusu ağır olduğundan hastanın, kötü bir rüya sonucu aniden silkinmesi ile kapanmış veya kapanmaya yüze tutmuş yarasının tekrar açılma ihtimalidir. İkincisi bazı yaralıların tıbben uyumamaları gerektiğidir. Üçüncüsü ise yaralının bulunduğu odadan kötü ruhları kovmak içindir.

Yaralanan şahıs hasta yatağında yattığı sürece her gece yakın arkadaş ve dostları tarafından bir koç veya tosun kesilerek ziyafet verilirdi. O gecenin bütün giderleri yaralının bu arkadaş ve dostları tarafından karşılanırdı. Ziyafet gece yarısından önce verilmezdi. Yaralı erkek ise yatağı misafir odasına, bayan ise yatak odasına serilirdi. Eğlencelerde bu odalarda yapılırdı. Yaralının yattığı odanın beyaz badanası üzerine üç parmak genişliğinde odayı bir kemer gibi çepeçevre saran siyah badana yapılırdı.

Yaralının önünde bulunan içi su dolu bardağın içersine bir yumurta konulur. Yine yaralının odasına konulan bir sapan demirine sertçe bir defa vurulur. Bardaktaki sudan biraz hastanın yüzüne sürülür. Siyah kemer badana ve yumurta nazardan korumak, sapan demirinden çıkan ses ise kötü ruhları odadan kovmak içindir.

Akşam hava karardıktan sonra gece köyün bütün delikanlı ve kızları yaralının odasında toplanırlardı. Yaralı yaşlı ise bu odada sadece ihtiyarlar, genç ise yaşıtları bulunurdu. Özellikle gençler eğlenceye bütün gece dans ve müzik eşliğinde devam eder, eğlence aralarında yaralı törenlerine özgü şarkıları iki kişi karşılıklı söyler, diğerleri de şarkılara dejuğ yaparak (Jüw) eşlik ederdi. Şarkılar söylenirken odada tam bir sessizlik hâkim olur, herkes şarkıları dikkatle dinlerdi.

Yine bu şekildeki dinlenme aralarında kenarları oldukça sert ve kertikli, ortası çukur,  yuvarlak büyük bir çörek iple tavana asılır ve tavandan iple sarkan çörek kuvvetle çevirerek orta yere salınırdı. Bu şekilde hızlıca dönen çörek etrafındaki kişiler tarafından, dişleri ile durdurulmaya ve çörekten bir parça koparılmaya çalışılırdı. Çörekten bir parça kopararak durduran çöreğin sahibi olurdu.

Śey Yılmaz DÖNMEZ