Çerkes Fıkraları-Ḣoáce’nin Yiğitliği
Bir gün bey “Yiğitlik gerektirecek bir iş için birisine bir görev vereceğim, bana köyün en cesur adamını gönderin.” diye köye haber göndermiş. Köyün yaşlıları bir araya gelmişler ve bu iş için yalan-dolanlarıyla köylünün canını yakan Hoáce’yi göndermeyi uygun bulmuşlar. “Başına bir iş gelirde ölürse de bütün köylü kurtulmuş olur.” demişler.
Hoáce’nin yanına gelip. “Hoáce senden yiğit, senden cesuru bu diyarda yok. Biz beyimizin işini ancak senin yapabileceğini düşündük, ne dersin?” demişler. Hoáce’nin bu kadar övgü karşısında diyecek bir şeyi kalmamış ve “Beni bu kadar yiğit bir adam olarak görüyorsanız bende beyin işini hallederim.” demiş ve beyin yanına gidip “Yaşlılarımız vereceğin görev için beni gönderdiler.” demiş.
Bey Hoáce’yi tanıdığı için açıkçası pek te güvenememiş, bu yüzden onun yiğitliğini denemek istemiş.
“Hoaće dedikleri gibi yiğit bir adam mısın görelim bakalım, git şu duvarın dibine dur.” demiş. Hoáce duvarın dibine gitmiş, beyde tüfeği alıp Hoáce’nin başındaki kalpağa ateş edince, kalpağı kafasından uçurmuş.
Hoáce korkudan donup kalmış olduğu yerde. Hoáce’de hiç ses soluk yok.
Bey “Vallaha Hoáce dedikleri kadar yiğit bir adammışsın,” yanındaki adamlarına dönüp “Çabuk Hoáce’ye yeni bir kalpak getirin.” demiş.
Korkudan sesi çıkmayan Hoáce
“Beyim yanında da bir pantolan getirtirsen çok iyi olacak.” demiş.
**********************************
HOÁCE YİĹ`IĞ.
Pşım zı ĺ`ığe ofıće sı ofténew zıgore kısfejüğaqu` yiuy koájem make yariğeuğ.
Kojem desı thamadexeme pşım yıdiyi Ḣoáce pšıwusır téjüğaquy go xeqoádemiy değu ḣun, zerekoájew zıdğepsefıjın yauy tırawbıtağ. Thamadexer Ḣoáce yidiyi qoáğex.
“Ḣoáce mı xeğegum woy naha ĺ`ıḣuj kiḣoáğep, pşım wo wufedğeqonew tégupşısığ sıd képoáĺ`erer” raoáğ.
Ḣoáce kızereşıtḣuğexer yiguápe ḣuğe. “Qo are ĺ`ı sışöĺıteme a zı ṫequr kışü`fesş`en” karioáğ.
Ḣoáce yewuy pşım yidiyi qoáğe. Pşım “Thamademe ĺ`ığe ofıće sıp`ofténew sikağeqoáğ” rioáğ.
Pşım Ḣoáce yiśıha téĺığeptiy “Ḣoce arew wuĺ`ı blaneme ze teğepĺ, mode quy mo depkım yewçöáĺ.” rioáğ.
Ḣoáce depkım yewçöĺ`ağ. Pşım şüxençır kışteyi Ḣoáce yipao neşan tirıxıy zewom, yipao tıriwtığ. Ḣoáce şınem zeĺıwbıtığetiy ziy kimıow diyığew depkım cerıtew,
Pşım “Wolahe Ḣoáce zeraorem naha wuĺ`ıḣujım wo, mode şıexew Ḣoáce pao ş`eps gore kıfeşüh” Zéom,
Ḣoáce ştağem,
“A ziwushan zı ğonçenc kébğeğusejıme değu ḣun.” Yioáğ.
**********************************
Гъщх гуща1 ,
ХЬЭIУАДЖЭ ИЛIЫГЪ .
Пщым зы л1ыгъэ 1офк1э с1офтэнэу зыгорэ къысфэшъугъак1у и1уиш къуаджэм макъэ яригъэ1угъ .
къуаджэм дэс тхьэматэхэмэ пщым ыдэжьы ХЪуаджэ пц1ыусыр тэжъугъэгъак1у к1о хэк1уадэми дэгъу хъун , зэрэкъуаджэу зэдырагъэштагъ .
тхьэматэхэр ХЪуаджэ ыдэжьы к1уагъэх .
” ХЪуадж , мы хэгъэгум ощ нахь л1ыхъужъ къихъухьагъэп , пщым о уфэтгъэк1онэу тегупшъысыгъ , сыд къеп1уал1эрэр ” ра1уагъ .
ХЪуаджэ , къызэрэщытхъугъэхэр игуапэ хъугъэ , ” к1о арэу л1эу сышъолъытэмэ а зыт1эк1ур къышъуфэсш1эн ” къари1уагъ .
ХЪуаджэ еуиш пщым дэжь к1уагъэ , пщым ” тхьэматэхэмэ л1ыгъэ 1офык1э сып1офтэнэу сыкъагъэк1уагъ ” ри1уагъ .
пщым ХЪуаджэ ицыхьэ телъыгъэпти , ” ХЪуадж , арэу ул1ы бланэмэ зэ тегъэплъ , модэ к1уи мо дэпкъэм еуцуал1 ” ри1уагъ .
ХЪуаджэ дэпкъэм еуцол1агъ , пщым шхончыр къыпихишъ ХЪуаджэ ипа1о псагъэ тырихишъ зеом , ипа1о тыриутыгъ , хъуажэ щынэм зэлъиубытыгъ зи къымы1оу дэпкъым к1эрыт , пщым ” олахьэ хъуаджэ зэра1орэм нахьи унахь л1ыхъужъым , модэ шъ1эхэу ХЪуаджэ па1о к1эпс горэ къыфэшъухь зе1ом , ХЪуаджэу щтагъэм ” а зиузсхьэн : зы гъончънджи къебгъэгъусэмэ дэгъу хъун ” и1уагъ .
( Цэи Елмаз ДОНМЭЗ )
****************************************
طرفة
رجولة جحا
أعلن الملك : أريد رجلاً للقيام بمهمة بطولية , ونشر الخبر في البلدة .
اتفق وجهاء البلدة على أن يرسلوا جحا ( الكذاب ) إلى الملك للقيام بالمهمة وقالوا فيما بينهم : لو أدى الأمر إلى هلاك جحا فلا ضير في ذلك , سترتاح البلدة منه .
ذهب الوجهاء إلى جحا .
” جحا , لم يُخلق في هذه البلاد من هو أشجع منك , لقد فكرنا أن نرسلك إلى الملك , ما قولك في ذلك ” .
استحسن جحا مديحهم له ” طالما أنكم تعتبرون أنّي بتلك الشجاعة , سأذهب ” , ردّ عليهم .
حزم جحا أمره وذهب إلى الملك ” أخبرني الوجهاء أنك تقصدني لمهمة بطولية ” قال للملك .
لم يكن الملك يثق بجحا ” طالما أنك تتمتع بمثل تلك الشجاعة , فلنختبر ذلك , اذهب إلى هناك وقف بجوار ذلك الجدار ” قال الملك .
وقف جحا ملتصقاً بالجدار, تناول الملك بندقيته وصوبها على طربوش جحا وأطلق عليه , فاقتلعته الطلقة عن رأسه , تملّك الخوف من جحا ولكنه ظلّ واقفاً دون أن ينبس ببنت شفة , ” والله إنّك لأشجع مما وصفوك , وحينها قال الملك هيا أحضروا له طربوشاً جديداً , فما كان من جحا المرتعب إلاّ أن قال : أيها الملك : هلاّ طلبت منهم أن يُرفقوه ببنطال ” .
