JANE KIRIMIZ (JANE KIRIMIZ HACIMUSOVİÇ)
Jane Kırımız 7 mart 1919’da Afıpsıp köyünde doğdu.
1942 yılında iki yıllık öğretmen enstitüsünü, 1957 yılında Adığe devlet öğretmen enstitüsünü bitirdi. 1957-1959 yıllarında Maksim Gorki edebiyat enstitüsünde yüksek edebiyat eğitimi aldı.
İkinci dünya savaşına katıldı ve gösterdiği yiğitliklerden dolayı nişan ve madalyalar verildi.
1944-57 yılları arasında “Sosyalist Adıgey” gazetesinin redaksiyon bölüm başkanı olarak görev yaptı. 1959-1973 yılları arasında Adığey ülke yönetiminde radyo televizyon yayın komitesi başkanı olarak görev yaptı. 1973-1983 yıllarında Adığe Yazarlar Birliği başkanıydı.
Jane Kırımız’ın yazdıkları 1935 yılından beri yayınlanmaktadır. Savaştan önce,savaş esnasında ve savaş sonu önceleri “Kolhoz Bırak”(Kolhoz bayrağı) gazetesinde, daha sonra “Sosyalist Adığey”gazetesinde şiir, deneme, ropörtaj ve toplumsal-politik makaleleri aralıksız yayımlanmıştır.
Jane Kırımız’ın şiir, poem, öykü ve uzun öykülerinin yeraldığı kitapları yayımlanmıştır. “Şiirler”-1945, “Günlerimiz”-1951, “Kızıl yıldız”-1955, “Küçük dostlar”-1959, “İlk çiçek”-1963, “Gözlerin”-1967, “Seçme yazılar”-1969, “Çocuklara okuyun”-1973, “Şapsığhable’de olanlar”-1977, “Ellerin şarkısı”-1979, “Şarkıyla birlikte ol”-1989, sanatsal dokümental uzun öyküsü “Andırhuay Husen”-1970 bunlardandır.
Kırımıze’ın eserleri rusça da yayımlandı. “Kalbin şarkıları”-1957, “Benim Adığeyim”-1959, “Köy çocukları”-1959, “Hazret atyarışlarına nasıl katıldı?”-1961, “Dede ve torunları”-1961, “Herkesin kendi işi vardır”-1963, “Cevap”-1965, “Kör yağmur”-1967, “Torunlar nineleri nasıl karıştırdı?”-1968, “Adığelerin adeti böyledir”-1974, “Ayrılmaz dostlar”-1976, “Bugün kaç yaşındayım?”-1979, “Husen Andurhuayev”-1974, “Şapsığ köyü gülümsüyor”-1979, “Damatlı düğün”-1984, “Kısa konuşma”-1987 bunlardandır.
Şairin birçok şiiri adığe kompozitörlerince şarkı yapılmıştır.
Puşkin, Krılov, Nekrasov ve Çehov’un kimi eserleri ile,bazı sovyet şairlerinin şiir ve şarkılarını Adığeceye çevirmiştir. Jane Kırımız’ın kimi eserleri de Ermenice,Kazakça ve Bulgarca’ya çevrilmiştir.
Jane Kırımız uzun yıllar Adığey Barış Koruma Komitesi Başkanı olarak görev yapmıştır.1973 yılında Moskova’da yapılan Dünya Barış Kongresine katılmış,kendisine “Barış savaşçısı” altın madalyası verilmiştir. “Emeğin kızıl bayrağı”, “Saygı nişanı”gibi barış ödülleri almıştır. 1974 yılında Kuban Gençlik Örgütü’nün N.Ostrovski ödülünün sahibi olmuştur.
Kominist parti Adığey Ülke komitesinde uzun yıllar görev yapmış, bir kaç kez Adığey ülke Sovyetinde mebus olarak seçilmiştir.
1956 yılından itibaren RF Yazarlar Birliği üyesidir.
Jane Kırımız 1983 yılında yaşama veda etmiştir.
Şhalaho Abu / Çeviren: Çetao İbrahim
***
ASKERE GİDEN GENCİN ŞARKISI
Askere gitmek için yola çıktığımda,
Neş’eyle beni uğurlarken,
Beni sevince koyan konuşmaların,
Kalbimde tüm söylediklerin.
Beni severek beklemek isteyişini,
Söylemiştin,inanıyorum sana.
Bazen kuşkulanıyorum,
Mektupların gecikince.
Beyaz güvercinim,sevgilim,
Seni isteyenlere ümit verme.
Ela gözlüm seni seviyor,
Sevgimi sana veriyorum.
Askerliğim bitince yanına gelip,
Gerçek sevgimi,
Kalbimden geçenleri anlatıp,
Seni,gelin olarak evime götürmek isterim.
Jane Kırmıze / Çeviren: GHUNEKHO Kemalettin Özbay
KIZIN CEVABI
Ah sevgilim,sen söylüyorsun,
Resminle beni çağırırsın.
Haberini beklerim,
Duymazsam canım sıkılır.
Beni isteyenler çok,
Ama beni kandıramazlar,
Senden başkacını gözüm görmez,
Kalbimdesin,canım sevgilim.
Yiğit asker dedirterek,
Güzel vatanımızı korursan,
Kız olarak sözümü tutarım,
Dönene değin beklerim seni.
Dönünce çokta sevinir,
Sevinçle karşılarım seni.
Ben sözümü tatar,
Bir ömür birlikte oluruz.
Düşüncelerini gerçekleştirmek,
Ne kadarda güzelse,
Sevgimizde temizse,
Onu birlikte kollayalım.
Jane Kırmız / Çeviren: GHUNEKHO Kemalettin Özbay
ANLA BENİ
Yanına gelmek istediğimde,
Söyleyeceklerimi hazırlarım.
Yanına varınca da,
Dilim tutulur,
Neden beni anlamıyorsun ki?
Yanına çokta gelirim,
Ben bilirim sevgilim,
Gelmek istiyorum sana,
Kalbim durmaz yerinde,
Beni neden anlamıyorsun ki?
Vereceğin söz için,
Bekletme beni güzelim.
Bu kadar fazla acıya,
Katlanamıyorum artık,
Neden beni anlamıyorsun ki?
Jane Kırmız / Çeviren: GHUNEKHO Kemalettin Özbay
DEXENAGH’UN CEVABI
Hoşa gitmekle,
Kimseyi sevemezsin,
Acele etmeden,
Nelerin olacağına bir bakalım,
Sende beni neden anlamıyorsun ki?
Çokta yanıma gelirsin,
Hiçte üzülmem,sevinirim.
Devamlı gözümde de olursun,
Seni daha da çok severim,
Sende beni neden anlamıyorsun ki?
Hoşa gitmekle,
Kimseyi sevemezsin,
Acele etmeden,
Nelerin olacağına bir bakalım,
Sende beni neden anlamıyorsun ki?
Jane Kırmız / Çeviren: GHUNEKHO Kemalettin Özbay
BİR LOKMA EKMEK
Bir lokma ekmeğin,
Haberini anlatayım size,
Bir gün yolda giderken,
Önümde bir genç gidiyordu,
Yarım ekmeği koltuğuna sıkıştırmış,
Bir lokmada ağzındaydı.
O niçin yolda yiyordu?
Niçin evinde yememişti?
Belki fırat bulamadanda yola düşmüştü,
O zaman affedebilirizde.
Ben o çocukta gördüm,
Artan ekmeği tozların içine atttı.
Gencin yaptığı hiçte yakışmadı,
Onun hareketlerinide hiç beğenmemiştim,
O nmeti bir adam alıp,
Bir ağacın ardına bıraktı,
-Olmazsa kuşlar yer,
Onlara yem olur diye.
Gözlerimle gördüğümü unutmam,
Onu herzamanda yaşarım.
Savaşın ortalarıydı,şiddetliydi,
Faşistlerle çevrilmiştik,
Biz askerler açtık,
Üç gündürde yemek yememiştik,
Bir ihtiyar bizleri sevindirdi,
Bir dilim ekmek vererek,
Onu bölüşmüştük,lokma,lokma,
O canımıza can katmıştı,
Şimdi o ekmek gözümde tüterken,
Ekmeği atanı kınıyorum.
Jane Kırmız / Çeviren: GHUNEKHO Kemalettin Özbay
İKİ MEKTUP
(Kız)
Vatanımız için savaşa
Gittiğine sevindim.
Kendine hiçte acımayışın,
Senin yiğitliğini gösterir.
Toplar patlar,sesler yayılır,
Kara duman her yeri kaplar,
Şimdi düşmanı yok etmek için,
Cephedesin sanırım.
Şansın yardımcın olsun,
Sen korkma düşmanlardan,
Kötülükten sakınarak yaşa,
Savaşın sonunu düşünüyorsan,
İsterim bir mektup yazmanı,
Eğer yazma fırsatını bulamazsan,
Ver selamını rüzgara,o bana getirir,
Senin selamın ulaşınca,
Men çokta mutlu olurum,
Seni görmüş olurum,
Mutlulukla gözümde canlanırsın.
(Erkek)
Haberimi alamayınca,
Sakın kendini üzme,
Senin beklemek için verdiğin sözü,
Hatırlayarak beni bekle,
Yazın kavurucu sıcağında,
Kışın dondurucu soğuğunda,
Ben döneceğim yanına,
Çok mektupların cebimden dökülür,
Cevaplarını veremedim onların,
Seni unutmadım,kalbimdesin,
Nereye gitsem de kartın yanımda,
Ağaçlar tomurcuklanıp,otlar yeşerince,
Ben köyümüze döneceğim,
Sende beni karşılayıp,
Vatan için yaptıklarımıza,
Sende benimle sevineceksin.
Jane Kırmız / Çeviren: GHUNEKHO Kemalettin Özbay
